Da lúc nhúc giun lươn vì ăn hải sản sống

Một nguyên nhân dẫn đến việc giun lươn bò dưới da là do ăn hải sản sống. Ngoài ra, tiếp xúc với đất hoặc vật nuôi cũng khiến giun lươn xâm nhập cơ thể.

Nhiễm giun lươn từ đất, hải sản sống

 

Mới đây, bệnh nhân Lê Lan 41 tuổi (Khương Đình, Hà Nội) bị những con giun bò lổm nhổm dưới da. Theo kết luận của Bác sĩ - Thạc sĩ Nguyễn Tiến Lâm, Trưởng khoa virus Ký sinh trùng bệnh viện Nhiệt đới Trung ương, đó là loại giun lươn (tên khoa học là Strongyloides Stercoralis).

 

Giun lươn bò lổm ngổm dưới da chị Lan.

 

Chị Lan mắc giun vì khi tiếp xúc nhiều với đất, vật nuôi mà không đeo găng tay đã khiến ấu trùng sống trong đất và động vật chui vào trong da.

 

Còn ông H.V. D. nhà ở Thái Thịnh, Hà Nội nhập viện vì cơ thể suy kiệt do căn bệnh giun lươn. Ông hay đau bụng, đi ngoài, ăn uống không ngon, buồn nôn làm ông sụt cân khoảng 13kg.

 

Trên da còn có những vệt loằng ngoằng dài. Lúc đầu ông tưởng bị dị ứng nên đi khám da liễu nhưng không khỏi bệnh.

 

Sau đó, các sĩ đã tìm ra bệnh của ông là nhiễm ấu trùng giun lươn. Ông được điều trị với thuốc uống  căn bệnh đã ổn.

 

Ông cho biết: Khi khám bệnh, bác sĩ có hỏi ông làm nghề gì, có tiếp xúc với đất không? Ông có ăn uống gì sống thường xuyên?

 

Ông D. vốn làm ở quán hải sản. Vì vậy, mỗi khi khách kêu đồ và còn thừa thì món hàu sống, tôm cuốn sống là khoái khẩu của ông, ông đều ăn sạch. Đây chính là nguyên nhân dẫn đến việc ông bị nhiễm giun lươn.

 

Ấu trùng giun không chỉ ở trong đất mà còn trong hải sản sống. Trao đổi với báo giới, TS Trần Tịnh Hiền, Nguyên Phó giám đốc Bệnh viện Bệnh Nhiệt đới TPHCM, cho biết: Ăn hải sản sống, kể cả nguồn nguyên liệu sạch, vẫn có nguy cơ lây nhiễm vi trùng, ký sinh trùng trong quá trình bảo quản, chế biến.

 

Ký sinh trùng thường có trong hải sản sống hoặc nấu chưa chín, bao gồm: giun tròn, sán dây, sán lá gan... Giun tròn, sống ký sinh trong ruột cá voi, hải cẩu. Trứng của loài ký sinh này theo phân cá voi, hải cẩu thải ra ngoài, trôi nổi dật dờ trên biển và bám vào các loại cá, mực nhỏ hơn như: Cá bơn, cá đá, cá hồi, cá ngừ, tôm...

 

Sau đó, chúng phát triển thành ấu trùng. Các loại tôm, cá nhỏ lại là hải sản được ưa thích, vì vậy ăn sống dễ nhiễm giun.

 

Giun lươn xâm nhập vào người thế nào?

 

Bệnh nhân Văn Viết Điền (42 tuổi, Bình Phước) nhiễm giun lươn Strongyloides Stercoralis

 

ThS. BS Huỳnh Hồng Quang, Viện sốt rét, ký sinh trùng, côn trùng Quy Nhơn phân tích: Giun lươn tồn tại trong cơ thể con người hoặc ngoài môi trường tự do với 3 dạng: giun trưởng thành, trứng và ấu trùng. Ấu trùng giun lươn xâm nhập cơ thể bằng cách chui qua da, theo đường tĩnh mạch về tim, qua phổi, lên khí quản. Sau đó, nó tới hầu rồi chuyển sang thực quản, xuống ruột để trở thành giun trưởng thành.

 

Bệnh nhân nhiễm giun lươn, trường hợp nặng, có biến chứng gặp ở người suy giảm miễn dịch có thể gặp các biến chứng như tắc ruột, viêm phổi, viêm não, nhiễm trùng huyết.   BS Huỳnh Hồng Quang

Khi ấu trùng xuyên qua da, bệnh nhân có thể thấy biểu hiện viêm ngứa kiểu dị ứng. Nếu cường độ nhiễm cao mới xuất hiện rõ những triệu chứng về tiêu hóa: tiêu chảy 5-7 lần/ngày, phân lỏng toàn nước. Bệnh nhân thường bị thiếu máu nhẹ, suy nhược thần kinh. Một số trường hợp giun lươn lạc chỗ có thể gây các triệu chứng viêm phổi bất thường.

 

Bệnh giun lươn mãn tính, không biến chứng có thể gặp ở người bình thường, không có suy giảm miễn dịch, đa số không có triệu chứng. Nếu có thường biểu hiện ở da như những đường ngoằn ngoèo ở da, bầm máu, nổi mề đay.

 

Biểu hiện ở đường tiêu hoá như đau bụng, tiêu chảy, ngứa hậu môn, sụt cân nhẹ,.... Trường hợp nặng, có biến chứng gặp ở người suy giảm miễn dịch. Người bệnh có thể gặp các biến chứng như tắc ruột, viêm phổi, viêm não, nhiễm trùng huyết.

 

Giun lươn là một loại giun tròn nguy hiểm nhất trong các loại ký sinh trùng đường tiêu hóa ở người vì chúng có thể tự nhân lên trong cơ thể (do quá trình tự nhiễm). Khi cơ thể chúng ta bị suy giảm miễn dịch thì chúng bùng lên phát triển rất mạnh, phát tán đến nhiều cơ quan gây nên nhiều biến chứng nguy hiểm, thậm chí có thể tử vong.

 

Do đó, BS Quang khuyến cáo: Dù là bệnh nhẹ, không có biểu hiện gì nhưng nếu phát hiện có nhiễm giun lươn qua xét nghiệm thì cũng phải điều trị để giảm nguồn lây cho cộng đồng và tránh bệnh diễn tiến nặng, nguy hiểm đến tính mạng nếu chẳng may cơ thể bị suy giảm sức đề kháng.

 

Khi có giun lươn trong cơ thể, nếu có biểu hiện thì chỉ có triệu chứng ở đường tiêu hóa và ngoài da, như tiêu chảy, đau bụng, nổi mề đay, xuất hiện đường ngoằn ngoèo ở ngang thắt lưng, trên mu bàn tay, bàn chân và quanh hậu môn (do ấu trùng di chuyển).

 

Để phòng ngừa nhiễm giun lươn và các loại giun, sán nói chung (giun móc, giun mỏ, giun đũa, giun kim, giun tóc...), các chuyên gia ký sinh trùng khuyên không nên tiếp xúc đất mà không có phòng hộ cá nhân, nhất là không cho trẻ nghịch đất, đi chân đất hoặc chơi các trò chơi tiếp xúc với đất vì lý do ấu trùng loại giun này dễ dàng chui qua da rồi đi vào các cơ quan trong cơ thể.

 

Ngoài ra, tránh ăn hải sản sống nếu hải sản đó không được nuôi trong vùng được kiểm soát dịch, bệnh.

 

Kinh hãi bệnh nhân bị giun bò lúc nhúc dưới da bụng

Trung bình mỗi ngày tại Viện Sốt rét ký sinh trùng, côn trùng Quy Nhơn có 1 - 2 ca bệnh ký sinh trùng di chuyển dưới da. Ký sinh trùng này có thể vào cơ thể người có thể gây nguy hiểm nếu vào mạch máu.

Giun bò dưới lớp da bụng

 

Theo bác sĩ Huỳnh Hồng Quang, Trưởng khoa nghiên cứu lâm sàng và điều trị bệnh nhiệt đới (Viện Sốt rét ký sinh trùng, côn trùng Quy Nhơn): “Hội chứng ấu trùng di chuyển là vấn đề bệnh lý da mắc phải thường gặp ở vùng nhiệt đới, được mô tả cách nay 100 năm.

 

Khi mắc hội chứng này  trên cơ thể người sẽ xuất hiện các đường vằn vèo, xoắn vặn, ban đỏ, ngứa, nổi mụn nước nếu có viêm dưới da”.

 

Giun bò dưới da bụng.

 

Riêng tại viện Sốt rét ký sinh trùng, côn trùng Quy Nhơn, trung bình mỗi ngày có 1- 2 ca bệnh có ký sinh trùng di chuyển.

 

 Bà T.H.S làm nghề trồng hành và tỏi, 53 tuổi đến khám với biểu hiện ban ngứa trên thành bụng phía trước đã 2 tuần nay.

 

Bệnh nhân có thói quen chăm sóc và cho chó ăn. Không có tiền sử sốt, ho, khó thở, hoặc vấn đề gì về bụng và bàng quang. Bà được điều trị bằng kháng sinh đường tiêm và thuốc kháng histamine, bệnh không thuyên giảm.

 

Khám da cho thấy có ban vằn vèo, màu hồng, nổi lên mặt da kỳ lạ, ban phát lên giống như hình con rắn uốn lượn với hình dạng móc, ròng rọc hoặc xoắn vặn, khoảng 35cm trên bụng bệnh nhân.

 

Bệnh nhân có cảm giác nóng, rát ở cuối vùng tổn thương. Bác sĩ xác định bệnh nhân đã nhiễm ấu trùng giun móc chó Ankylostoma caninum biểu hiện ban trườn.

 

Theo BS Quang, thể thông thường nhất của hội chứng này xảy ra khi ấu trùng của giun móc chó, mèo (Ankylostoma caninum và A. braziliense) tiếp giáp và xuyên da, qua lớp thượng bì.

 

Vị trí hay gặp nhất là bàn chân, mặc dù các vị trí khác như mông, lưng, đùi cũng có thể nhiễm và giun sán rất ưa ký sinh tại đó. Các vị trí giun bò xuất hiện thành trước bụng, niêm mạc miệng ở trẻ em.

 

Do thiếu các enzyme cần thiết để cho chúng xuyên qua và có thể sống sót ở sâu trong da, nên ấu trùng lang thang tạo một đường vằn vèo với tốc độ 3mm mỗi ngày. Thời gian ủ bệnh từ 1 - 6 ngày, tổn thương ban đầu có ngứa, ban đỏ, đường hầm vằn vèo dưới ban đỏ.

 

“Ban trườn là một bệnh da có thể tự giới hạn nhưng cũng gây nhiễm khuẩn thứ phát và tổn thương gây chàm hóa. Các tổn thương hoặc triệu chứng liên quan có thể khò khè, ho khan và nổi mày đay. Ấu trùng A. caninum có thể di chuyển đến ruột non và dẫn đến một bệnh lý khác gọi là viêm ruột tăng bạch cầu ái toan”, BS Quang nói.

 

Còn bệnh nhân N.T.H, 38 tuổi, sinh ra và lớn lên tại xã Bình Trung, huyện Bình Sơn, tỉnh Quảng Ngãi hiện đang sống tại Vũng Tàu bị sán lá gan bò dưới lớp da bụng.

 

Khi đến khám, trên cơ thẳng bụng bệnh nhân thấy xuất hiện một vệt đỏ, nổi gờ lên, chiều tối nổi lên nhiều hơn sáng và trưa, sau khi tắm vào lau mình xong lại thấy ngứa nhiều hơn lúc chưa tắm và vệt vằn vèo gồ lên rõ hơn. Sau khi tiếp nhận, khám và chẩn đoán sơ bộ, bác sĩ cho biết chị bị ký sinh trùng lạc chỗ.

 

Bác sĩ Quang cho biết: Ca bệnh này đặc biệt ở chỗ là ca bệnh nhiễm sán lá gan lớn Fasciola gigantica (chứ không phải giun móc cũng không phải giun tròn), hiếm được báo cáo trên y văn.

 

Bệnh nhân này bị nhiễm sán lá gan qua đường tiêu hóa. Thông thường, sán sẽ di chuyển từ ổ bụng, xâm nhập bao gan, gây áp xe nhưng trường hợp này lại di chuyển dưới lớp da.

 

Giun bò dưới da gan bàn chân.

 

Giun bò dưới da cánh tay

 

Ca bệnh thứ 3 khá đặc biệt là ban trườn trên cánh tay do ấu trùng giun lươn Strongyloides stercoralis gây ra.

 

Bệnh nhân là T. H. Đ sinh viên y khoa 20 tuổi, trú tại xã An Hải, huyện đảo Lý Sơn (Quảng Ngãi) có ngứa từng đợt đã 5 tháng nay, kèm theo ngứa có rối loạn tiêu hóa (đi phân lúc đặc, lỏng, sệt) diễn ra liên tục.

 

Bệnh nhân đau và khó chịu tại vùng thượng vị, khó tiêu và cảm giác khó chịu khoảng 2 giờ mỗi ngày và đặc biệt không đáp ứng với liệu pháp điều trị viêm đại tràng kích thích hoặc loét tiêu hóa.

 

Tại vị trí ngứa có các vết ngoằn ngoèo dài khoảng 6 - 8cm, các vệt này đỏ, phản ứng viêm 2 bên của vết chạy, duy nhất chỉ xuất hiện trên cánh và cẳng tay. Mỗi khi trời tối hoặc sau khi tắm vào thì bệnh nhân xuất hiện ngứa và vết nổi rõ hơn trên bề mặt da. Nhiều lần đi khám da liễu dùng các thuốc điều trị không đỡ.

 

Theo BS Quang, đây là ca bệnh khá đặc biệt vì hội chứng ban trườn như trên do giun lươn gây ra chứ không phải giun móc.

 

Với những loại ký sinh trùng này, mặc dù có thể chết trong thời gian 2 - 8 tuần, song có thể sống sót đến 2 năm. Nếu không điều trị, giun sẽ di chuyển sâu vào bộ phận quan trọng và gây ra những bệnh nguy hiểm khác.

Suy kiệt do giun đũa chó

Ngày 30/9, bác sĩ Trần Ngọc Lưu Phương, phó khoa nội tiêu hóa gan mật Bệnh viện Nguyễn Tri Phương TPHCM, cho biết bệnh viện vừa điều trị thành công cho bà Đ.T.H., 49 tuổi, ở Q.8, TPHCM bị tràn dịch ổ bụng do nhiễm giun đũa chó.

Bệnh nhân nhập Bệnh viện Nguyễn Tri Phương vào đầu tháng 8 trong tình trạng suy kiệt, không ăn uống được, phù chân, bụng sưng to và đau bụng nhiều. Hai tháng trước đó, bệnh nhân đến nhiều bệnh viện khám nhưng lại được chẩn đoán là viêm dạ dày, lao màng bụng, suy dinh dưỡng..., tình trạng bệnh không cải thiện.

 

Do bệnh nhân từng nuôi chó, cùng với thành phần bạch cầu đa nhân ái toan (một loại tế bào trong máu bảo vệ cơ thể chống lại các vi sinh tấn công cơ thể) tăng cao trong máu, bác sĩ Bệnh viện Nguyễn Tri Phương quyết định nội soi dạ dày và ruột già, chụp CT bụng, chọc hút dịch ổ bụng để làm xét nghiệm, đặc biệt là xét nghiệm phân và máu, đồng thời sinh thiết màng bụng.

 

Kết quả xác định bệnh nhân bị viêm màng bụng do nhiễm giun đũa chó. Sau hơn một tháng nằm viện điều trị, được tẩy giun chó, bệnh nhân khỏe hẳn, hết đau bụng, bụng nhỏ lại, ăn uống tốt và tăng 4kg. Trường hợp này, nếu không được chẩn đoán và điều trị kịp thời, bụng bệnh nhân càng ngày càng to, suy kiệt dần và có thể tử vong.

 

Mới đây các chuyên gia Hội Tiêu hóa Hoa Kỳ khi làm việc với Bệnh viện Nguyễn Tri Phương cũng khẳng định đây là trường hợp rất hiếm gặp vì theo y văn thế giới, đến nay cũng chỉ có vài trường hợp được báo cáo. Thường khi giun đũa chó vào cơ thể sẽ đi đến não, gan, phổi... để gây biến chứng chứ rất hiếm khi gây biến chứng ở ổ bụng.